تأثیر جهانی‌شدن و توسعة مالی بر مصرف انرژی: دلالت‌هایی برای همکاری‌های منطقه‌ای ایران با کشورهای همسایه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد، دانشکدة علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 گروه اقتصاد، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آیت‌اله بروجردی، بروجرد، ایران.

3 گروه اقتصاد، دانشکدة علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

چکیده

جهانی‌شدن موجب می‌شود فعالیت‌های اقتصادی در سراسر جهان گسترش یابد و بر مصرف انرژی کشورها آثار مهمی دارد. این در حالی است که تأثیر جهانی‌شدن بر مصرف انرژی ممکن است مثبت یا منفی باشد. توسعة مالی نیز عاملی کلیدی در رشد اقتصادی شناخته می‌شود و به‌طور قابل‌توجهی بر مصرف انرژی اثر می‌گذارد. در این مطالعه، ارتباط بین توسعة مالی، جهانی‌شدن و مصرف انرژی بررسی شده و دلالت‌هایی برای همکاری‌های منطقه‌ای ایران با کشورهای همسایه مطرح شده است. هدف این پژوهش، تحلیل اثر جهانی‌شدن و توسعة مالی بر مصرف انرژی با تمرکز بر اقتصادهای نوظهور و کشورهای منطقه از سال 1980 تا 2021م، با سه روش پانل شامل روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته، FMOLS و DOLS است. همچنین، بررسی چگونگی استفاده از ظرفیت‌های جهانی‌شدن برای ارتقای همکاری‌های انرژی ایران با کشورهای همسایه از دیگر اهداف این مطالعه است. نتایج نشان می‌دهد که توسعة مالی دسترسی به اعتبارات را افزایش می‌دهد و به رشد فعالیت‌های اقتصادی و در نتیجه افزایش مصرف انرژی منجر می‌شود. جهانی‌شدن نیز در مراحل اولیه باعث می‌شود مصرف انرژی افزایش یابد، اما با عبور از آستانه‌ای مشخص، مصرف انرژی کاهش می‌یابد. این یافته‌ها نشان‌دهندة وجود رابطة کوهانی‌شکل بین جهانی‌شدن و مصرف انرژی است. علاوه‌بر این، سرمایه‌گذاری خارجی، تجارت منطقه‌ای و شهرنشینی در افزایش تقاضای انرژی نقش قابل‌توجهی دارد. در نتیجه، با توسعة همکاری‌های منطقه‌ای و انتقال فناوری‌های کارآمد انرژی از طریق ارتباطات تجاری و سرمایه‌گذاری، ایران می‌تواند ضمن کاهش مصرف انرژی، به‌سمت توسعة پایدار و صنایع سبز حرکت کند. پیشنهاد می‌شود سیاستگذاران با بهره‌گیری از ظرفیت جهانی‌شدن و توسعة مالی، بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری در حوزة انرژی ایجاد کنند و همکاری‌های منطقه‌ای را به‌منظور کاهش وابستگی به انرژی فسیلی گسترش دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

حوزة موضوعی: ایران

Scope: Iran

مراجع

چنگیزی کچکلو خ، گنجی او گ. عباس او و . (1403). «ظرفیت تجاری و چشم‌انداز توسعه در روابط تجاری جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با استفاده از مدل جاذبه». مطالعات کشورها. 2(3): 353-377. https://doi.org/10.22059/jcountst.2024.370214.1094.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. «گزارش‌های اقتصادی معاونت هماهنگی و امور اقتصادی ریاست جمهوری (دفتر اقتصاد کلان) در سال‌های (1383-1368)».
علیزاده س. (1393). بررسی تاثیر جهانی‌شدن بر شدت انرژی در ایران. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد تبریز.
منصورابادی ش، خداپرست شیرازی ج، زارع ه، ابراهیمی م. (1401). «اثر جهانی شدن بر مصرف انرژی در کشورهای درحال توسعه: رویکرد رگرسیون کوانتایل». فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی. ۱۸(۷۵) :۱۴۵-۱۷۲. http://dx.doi.org/7.18.75.145.
نادمی ی، حسنوند د. (1398). حد آستانه توسعه مالی و مصرف انرژی در ایران. فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی. ۷(۲۵) :۵۹-۷۸. http://qjfep.ir/article-1-684-fa.html.
وفائی ا، پندار م، معصوم‌زاده س. (1400). «بررسی اثر غیرمستقیم توسعه مالی بر مصرف انرژی». پژوهش‌های برنامه و توسعه. 2(3): 99-115. https://doi.org/ 10.22034/pbr.2021.145872.
هراتی ج، زمانیان غ، تقی‌زاده ح. (1396). «رابطه بین توسعه مالی و مصرف انرژی: مقایسه بین کشورهای درحال‌توسعه و پیشرفته». پژوهش‌های اقتصادی ایران. 22(73): 197- 236. https://doi.org/ 10.22054/ijer.2018.8303.
 
Ahmed K. (2017). “Revisiting the role of financial development for energy-growth-trade nexus in BRICS economies”. Energy. 128: 487-495. https://doi.org/10.1016/j.energy.2017.04.055.
Ahmed K, Bhattacharya M, Qazi AQ, Long W. (2016). “Energy consumption in China and underlying factors in a changing landscape: Empirical evidence since the reform period”. Renew. Sustain. Energy Rev. 58(C), 224-234. https://doi.org/10.1016/j.rser.2015.12.214.
Ahmed Z, Wang Z, Mahmood F, Hafeez M, Ali N, (2019). “Does globalization increase the ecological footprint? Empirical evidence from Malaysia”. Environ. Sci. Pollut. Res. 26: 18565-18582. https://doi.org/10.1007/s11356-019-05224-9.
Alizadeh S. (2014). Investigating the impact of globalization on energy intensity in Iran. Master's thesis. Tabriz Azad University. [in Persian]
Cetin M, Ecevit E, Yucel AG. (2018). “The impact of economic growth, energy consumption, trade openness, and financial development on carbon emissions: empirical evidence from Turkey”. Environ. Sci. Pollut. Res. 25: 36589-36603. https://doi.org/10.1007/s11356-018-3526-5.
Changizi-e Kecheklu K, Gangiov G, Abbasov V. (2024). “Investigation of commercial potential and prospects of development in Iran-Azerbaijan business relations using gravity model”. Journal of Countries Studies. 2(3): 353-377. https://doi.org/10.22059/jcountst.2024.370214.1094. [in Persian]
The Country's Management and Planning Organization. “Economic reports of the vice president of economic affairs and coordination (macroeconomy office) in the years (1368-1383)”. [in Persian]
Danish, Ulucak R. (2021). “A revisit to the relationship between financial development and energy consumption: Is globalization paramount?”. Energy. 227: 1-8. https://doi.org/10.1016/j.energy.2021.120337.
Danish K, Saud S, Baloch MA, Lodhi RN. (2018). “The nexus between energy consumption and financial development: Estimating the role of globalization in Next-11 countries”. Environ. Sci. Pollut. Res. 25: 18651-18661. https://doi.org/10.1007/s11356-018-2069-0.
Demirtas C, Tiwari AK, Yildirim ES, Shahbaz M. (2025). “Does Financial Development Support Renewable Energy Consumption: Evidence from the UK”. Renewable Energy. 122480. https://doi.org/10.1016/j.renene.2025.122480.
Etokakpan MU, Adedoyin FF, Vedat Y, Bekun FV. (2020). “Does globalization in Turkey induce increased energy consumption: Insights into its environmental pros and cons”. Environ. Sci. Pollut. Res. 27: 26125-26140. https://doi.org/10.1007/s11356-020-08714-3.
Fernandez, M. (2019). BioEnergy Consult powering clean energy Future. Biomass Energy in China April 11, 2019 Miriam Fernandez.
Gaies B, Kaabia O, Ayadi R, Guesmi K, Abid I. (2019). “Financial development and energy consumption: Is the MENA region different?” Energy Policy. 1-11. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2019.111000.
Ghazouani T. (2022). “Dynamic impact of globalization on renewable energy consumption: non-parametric modelling evidence”. Technological Forecasting & Social Change. 185: 1-13. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2022.122115.
Harati J, Zamanian G, Tagizadeh H. (2018). “The relationship between financial development and energy consumption: A comparison of developing and advanced countries”. Iranian Journal of Economic Research. 22(73): 197-236. https://doi.org/ 10.22054/ijer.2018.8303. [in Persian]
Köksal C, Işik M, Katircioglu S. (2020). “The role of shadow economies in ecological footprint quality: empirical evidence from Turkey”. Environ. Sci. Pollut. Res. 27: 13457-13466. https://doi.org/10.1007/s11356-020-07956-5.
Koengkan M. (2018). “The positive impact of trade openness on consumption of energy: Fresh evidence from Andean community countries”. Energy. 158: 936-943. https://doi.org/10.1016/j.energy.2018.06.091.
Komal R, Abbas F. (2015). “Linking financial development, economic growth and energy consumption in Pakistan”. Renew Sustain Energy Rev. 44. 211-20. https://doi.org/10.1007/s11356-020-07956-5.
Latif Z, Mengke Y, Danish, … Jianqui Z. (2017). “The dynamics of ICT, foreign direct investment, globalization and economic growth: panel estimation robust to heterogeneity and cross- sectional dependence”. Telematics Inform. 35(2): 318-328. https://doi.org/10.1016/j.tele.2017.12.006.
Mahalik MK, Babu MS, Loganathan N, Shahbaz M. (2017). “Does financial development intensify energy consumption in Saudi Arabia?”. Renew Sustain Energy Rev. 75: 1022-34. https://doi.org/10.1016/j. rser.2016.11.081
Mansoorabadi S, Khodaparast Shirazi J, Zare H, Ebrahimi M. (2022). “The effect of globalization on energy consumption in developing country: Accurate quantitative regression”. Quarterly Journal of Energy Economics Studies. 18(75): 145-172. http://dx.doi.org/7.18.75.145. [in Persian]
Mukhtarov S, Dincer H. (2022). “The impact of financial development on renewable energy consumption: Evidence from Turkey”. Renewable Energy. 187: 169-176. https://doi.org/10.1016/j.renene.2022.01.061.
Nademi Y, Hasanvand D. (2019). “The Threshold Financial Development and Energy Consumption in Iran”. Qjfep. 7(25): 59-78. http://qjfep.ir/article-1-684-fa.html. [in Persian]
Nademi Y, Khochiani R. (2024). “The pursuit of happiness in a circular economy”. Journal of the Knowledge Economy. 15: 18350-18377. https://doi.org/10.1007/s13132-024-01739-w.
Prempeh KB, Kyeremeh C, Yeboah SA, Danso FK. (2024). “Asymmetric impact of financial development on renewable energy consumption in Ghana”. SN Business & Economics. 4(9): 100.‏ doi: https://colab.ws/articles/10.1007%2Fs43546-024-00689-4#.
Rodrik D, (1999). Making Openness Work, the New Global Economy and the Developing Countries. Washington D.C., The Overseas Development Concil.
Sadorsky P. (2011). “Financial development and energy consumption in Central and Eastern European frontier economies”. Energy Pol. 39: 999-1006. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2010.11.034.
Sadraoui T, Hamlaoui H, Youness Z, Sadok IB. (2019). “A dynamic panel data analysis for relationship between energy consumption, financial development and economic growth”. International Journal of Econometrics and Financial Management. 7(1): 20-26. https://doi.org/10.12691/ijefm-7-1-3.
Shahbaz M, Mahalik MK, Shahzad SJH, Hammoudeh S. (2019). “Does the environmental Kuznets curve exist between globalization and energy consumption? Global evidence from the cross-correlation method”. Int. J. Finance Econ. 24: 540-557. https://doi.org/10.1002/ijfe.1678.
Shahbaz M, Lahiani A, Abosedra S, Hammoudeh S. (2018a). “The Role of Globalization in Energy Consumption: A Quantile Cointegrating Regression Approach”. Munich Personal RePEc Archive. 20. 1-36. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/84682/MPRA Paper.
Shahbaz M, Nasir MA, Roubaud D. (2018b). “Environmental degradation in France: the effects of FDI, financial development, and energy innovations”. Energy Econ. 74: 843-857. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2018.07.020.
Shahbaz M, Hoang THV, Mahalik MK, Roubaud D. (2017). “Energy consumption, financial development and economic growth in India: new evidence from a nonlinear and asymmetric analysis”. Energy Economics. 63: 199-212. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2017.01.023.
Shahbaz M, Mallick H, Mahalik MK, Sadorsky P. (2016). “The role of globalization on the recent evolution of energy demand in India: Implications for sustainable development”. Energy Econ. 55. 52-68. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2016.01.013.
Shahbaz M, Khan S, Tahir MI. (2013). “The dynamic links between energy consumption, economic growth, financial development and trade in China: fresh evidence from multivariate framework analysis”. Energy Econ. 40: 8-21. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2013.06.006.
Vafaei E, Pendar M, Masumzadeh S. (2021). “Investigating the financial development on energy consumption”. Program and Development Research. 2(3): 99-115. https://doi.org/ 10.22034/pbr.2021.145872. [in Persian].
مطالعات کشورها
دوره 3، شماره 4
شماره ویژه ایران
1404
صفحه 755-776

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 بهمن 1403
  • تاریخ بازنگری: 22 بهمن 1403
  • تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 15 اسفند 1403
  • تاریخ انتشار: 01 اسفند 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار