نقش عدالت انرژی در تحقق توسعة پایدار در کشورهای جهان

محمدهاشم جاسبی, هدی

doi:10.22059/jcountst.2025.396511.1299

نقش عدالت انرژی در تحقق توسعة پایدار در کشورهای جهان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

هدی محمدهاشم جاسبی

گروه کسب‌وکار جدید، دانشکدة کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22059/jcountst.2025.396511.1299

چکیده

دستیابی به توسعة پایدار یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جوامع بشری در قرن بیست‌ویکم میلادی است. در این میان، عدالت انرژی یکی از مؤلفه‌های کلیدی توسعة پایدار محسوب می‌شود و در تضمین دسترسی برابر، کارآمد و پایدار به منابع انرژی نقشی اساسی ایفا می‌کند. با توجه به شکاف‌های گسترده در توزیع و مصرف انرژی میان کشورهای مختلف جهان، بررسی نقش عدالت انرژی در تحقق توسعة پایدار ضروری به‌نظر می‌رسد. با بهره‌گیری از روش تحلیل فضایی و به‌کارگیری ماتریس فضایی (SPACE Matrix) و نرم‌افزار R، وضعیت عدالت انرژی و ارتباط آن با شاخص‌های توسعة پایدار در کشورهای مختلف جهان بررسی شد. داده‌های مرتبط با شاخص‌های انرژی و توسعة پایدار از منابع معتبر بین‌المللی گردآوری و در قالب ماتریس‌های مقایسه‌ای و فضایی تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در کشورهای دارای سطح بالاتر عدالت انرژی، شاخص‌های توسعة پایدار در حوزه‌های محیط‌زیستی، اقتصادی و اجتماعی مطلوب‌تر است. همچنین، تحلیل فضایی توزیع عدالت انرژی در جهان، الگوهای جغرافیایی مشخصی را آشکار می‌کند که بیانگر نابرابری‌های منطقه‌ای و ضرورت سیاستگذاری‌های هدف‌مند در مناطق محروم از منظر انرژی است. نتایج این مطالعه اهمیت ارتقای عدالت انرژی را به‌منزلة راهبردی مؤثر در تحقق اهداف توسعة پایدار در سطح جهانی نشان می‌دهد. پیشنهاد می‌شود که سیاستگذاران در سطوح ملی و بین‌المللی، برنامه‌های جامع عدالت انرژی را در دستور کار قرار دهند تا از طریق افزایش دسترسی، بهره‌وری و پایداری منابع انرژی، زمینة تحقق توسعة پایدار در کشورهای مختلف فراهم شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اقتصاد

حوزة موضوعی: کشورهای جهان

Scope: World’s Countries

مراجع

راسخی س، قنبرتبار س. (1403). «امنیت انرژی و فرضیة جداسازی: شواهدی از جنگ روسیه و اوکراین». مطالعات کشورها. 2(1): 91- 115. https://doi.org/10.22059/jcountst.2023.367548.1073.

رسولی‌نژاد ا، هالین اکسی ا. (1403). «روندپژوهی توسعة اقتصادی فدراسیون روسیه». مطالعات کشورها. 2(2): 279- 298. https://doi.org/10.22059/jcountst.2024.370813.1097.

Aliakbari R, Safdaripour A, Kowsari E, Gheibi M. (2025). “Energy justice within low-carbon circular economy; geostatistical analysis; policymaking; and economical nexuses”. Journal of Cleaner Production. 495. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2025.144940.

Billaud O, Soubeyrand M, Luque S, Lenormand M. (2020). “Comprehensive decision-strategy space exploration for efficient territorial planning strategies”. Computers, Environment and Systems. 83. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2020.101516.

Bojarajan A, Omari S, Alshamsi D, Sherif M, Kabeer S, Sangaraju S. (2024). “A holistic overview of sustainable energy technologies and thermal management in UAE: the path to net zero emissions”. International Journal of Thermofluids. 23. https://doi.org/10.1016/j.ijft.2024.100758.

Boretti A, Castelletto S. (2022). “Opportunities of renewable energy supply to NEOM city”. Renewable Energy Focus. 40: 67-81. https://doi.org/10.1016/j.ref.2022.01.002.

Ciplet D. (2021). “From energy privilege to energy justice: A framework for embedded sustainable development”. Energy Research & Social Science. 75. https://doi.org/10.1016/j.erss.2021.101996.

IEA: International Energy Agency. (2023). World Energy Outlook 2023. https://www.iea.org/reports/world-energy-outlook-2023. (Accessed on: 03.06.2025)

Jenkins K, McCauley D, Heffron R, Stephan H, Rehner R. (2016). “Energy justice: A conceptual review”. Energy Research & Social Science. 11: 174-182. https://doi.org/10.1016/j.erss.2015.10.004.

Joas F, Pahle M, Flachsland C, Joas A. (2016). “Which goals are driving the Energiewende? Making sense of the German Energy Transformation”. Energy Policy. 95: 42-51. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2016.04.003.

Mansson A. (2014). “Energy, conflict and war: Towards a conceptual framework”. Energy Research & Social Science. 4: 106- 116, doi: https://doi.org/10.1016/j.erss.2014.10.004.

Naseer MM, Hunjra AI, Palma A, Bagh T. (2025). “Sustainable development goals and environmental performance: Exploring the contribution of governance, energy, and growth”. Research in International Business and Finance. 73 (Part B), 102646, doi: https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2024.102646.

PSE Healthy Energy. https://lci.ca.gov/climate/carbon-neutrality.html#:~:text=SB%20100%20(De%20Leon%2C%202018,serve%20state%20agencies%2C%20by%202045. (Accessed on 24.04.2025)

Radder L, Louw L. (1998). “The SPACE matrix: A tool for calibrating competition”. Long Range Planning. 31(4): 549- 559. https://doi.org/10.1016/S0024-6301(98)80048-4.

Rasekhi S, Ghanbartabar S. (2024). “Energy security and the hypothesis of decoupling: A case study of Russia-Ukraine war”. Journal of Countries Studies. 2(1): 91-115. https://doi.org/10.22059/jcountst.2023.367548.1073. [in Persian]

Rasoulinezhad E, Halil Eksi I. (2024). “The economic development of the Russian Federation”. Journal of Countries Studies. 2(2): 279-298. https://doi.org/10.22059/jcountst.2024.370813.1097. [in Persian]

Skare M, Qian Y, Xu Z, Gou X. (2024). “Energy justice and gaps in sustainable development: A convergence testing and clustering study”. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 192. https://doi.org/10.1016/j.rser.2023.114166.

Song C, Zhao C, Liu Z, Ma X, Yuan Y, Han X. (2024). “Unveiling energy transition strategy: A deep dive into China's ambitious renewable energy policy and its impact on carbon emission dynamics”. Journal of Cleaner Production. 475. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2024.143684.

Sovacool BK, Dworkin MH. (2015). “Energy justice: Conceptual insights and practical applications”. Applied Energy. 142: 435-444. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2015.01.002.

Zhang C, Shao D, Yang J, Liu X. (2025). “A multifractal method based on Spacematrix type units for analysing cross-scale characteristics of urban morphology”. Frontiers of Architectural Research. 14(4): 1132-1145. https://doi.org/10.1016/j.foar.2024.09.003.