روابط ایران و امریکا: آرمان‌گرایی یا عمل‌گرایی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

گروه مطالعات ایران، دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

انقلاب اسلامی ایران، مانند سایر انقلاب‌های بزرگ، بن‌مایه‌ای ایدئولوژیکی و آرمان‌گرایانه داشت؛ ازاین‌رو، شعارهای آن به مرزهای جغرافیایی محدود نمی‌شد؛ به‌ویژه، ضدیت با امریکا در آن نهادینه شده بود. بر اساس پیش‌بینی والتز، انقلاب‌ها در سیاست خارجی خود به‌تدریج از آرمان‌گرایی به عمل‌گرایی متمایل خواهند شد. برخلاف این پیش‌‌بینی، چنین اتفاقی در جمهوری اسلامی ایران نیفتاد و روابط ایران و امریکا حتی پس از سپری‌شدن نزدیک به پنج دهه، آرمان‌گرایانه باقی ماند. پرسشی که این مقاله در پی جستجوی پاسخ به آن است، چرایی استمرار آرمان‌گرایی در سیاست خارجی ایران در رابطه با امریکاست. پس از مرور تاریخی روابط ایران و امریکا، با استفاده از روش تحلیل موقعیت پوپر، رقبای ایران در این زمینه، نقش نهادهای تأثیرگذار و وضعیتی که روابط ایران و امریکا در آن شکل گرفته است بررسی و تحلیل شده است. در نهایت، نتیجه‌گیری می‌شود که استمرار و غلبة آرمان‌گرایی در رابطه با امریکا، به‌دلیل دسترسی جمهوری اسلامی به درآمد نفتی و نیز به‌دلیل ساختار دوگانة نظام سیاسی ایران بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حوزة موضوعی: ایران و امریکا

Scope: Iran & USA

اطلاعات (روزنامه). 6 اردیبهشت 1369.
بنی‌صدر ا. (1380). خاطرات ابوالحسن بنی‌صدر (اولین رئیس‌جمهوری ایران). به کوشش حمید احمدی. برلین: انجمن مطالعات و تحقیقات تاریخ شفاهی ایران.
پایا ع. (1385). «ابهام‌زدایی از منطق موقعیت» (بخش دوم). نامه علوم اجتماعی. 2(28): 1-25.
----------. (1382) «ابهام‌زدایی از منطق موقعیت» (بخش اول). نامه علوم اجتماعی. 1(21): 271-301.
حسینی‌بهشتی م. (بی‌تا). سخنرانی در بابل. تهران: آرشیو بنیاد نشر آثار شهید بهشتی.
خامنه‌ای س‌ع. (1400). سخنرانی: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=48356 [accessed 26/11/2024]
----------. (1396). سخنرانی: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21996 [accessed 26/11/2024]
----------. (1394). سخنرانی: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=32622 [accessed 30/11/2024]
----------. (1369). سخنرانی: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=407 [accessed 26/11/2024]
خمینی ر. (1403). صحیفة امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
رفیق‌دوست م. (1402). برای تاریخ می‌گویم: خاطرات محسن رفیق‌دوست. نویسنده: سعید علامیان. تهران: سورة مهر.
سازمان برنامه‌وبودجه، مرکز آمار ایران. (1402). سالنامة آماری کشور 1401 کشور.
----------. (1355). سالنامة آماری 1355 کشور.
سمیعی م. (1397). نبرد قدرت در ایران: چرا و چگونه روحانیت برنده شد؟. تهران: نشر نی.
ظریف م‌ج. (1403). پایاب شکیبایی: برداشت‌هایی از هشت سال وزارت. تهران: انتشارات اطلاعات.
ظریف م‌ج، صالحی ع‌ا، عراقچی س‌ع، تخت‌روانچی م، موجانی س‌ع، محمدپور ا. (1400). راز سر به مهر: برجام؛ کوششی سترگ برای حقوق، امنیت و توسعة ایران، تهران: اطلاعات.
کیهان (روزنامه). 14 آبان 1358.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (1368). با اصلاحات سال 1368.
منتظری ح. (1398). انتقاد از خود: آیت‌الله منتظری. قم: بی‌نا.
هاشمی‌رفسنجانی ا. (بی‌تا). مصاحبه: https://www.aparat.com/v/a4545nm [accessed 26/11/2024].
هاشمی‌رفسنجانی ا. (1383). کارنامه و خاطرات سال‌های 1357 و 1358: انقلاب و پیروزی. زیر نظر محسن هاشمی، به اهتمام عباس بشیری. تهران: دفتر نشرمعارف انقلاب.
 
Banisadr A. (2002). Memoirs of Abolhassan Banisadr (The First President of Iran). Edited by Hamid Ahmadi. Berlin: Iranian Oral History Studies and Research Association. [in Persian]
Beeston R. (2005). “Two Years on, Iran Is the Only Clear Winner of War on Saddam”. The Times (London). September 23.
Britannica Encyclopedia. https://www.britannica.com/event/September-11-attacks/The-attacks [accessed 19/11/2024]
Carter J. (1982b). Keeping Faith: Memories of a President. United States: Bantam Books.
Constitution of the Islamic Republic of Iran. (1989). With amendments of 1989
Ettelaat Newspaper. 26 April 1990. [in Persian]
Fuller G. (2003). The Future of Political Islam. London: Palgrave Macmillan.
Gibson B. (2010). Covert Relationship: American Foreign Policy, Intelligence, and the Iran-Iraq War, 1980–1988. Santa Barbara: Praeger.
Hashemi Rafsanjani A. (n.d.). Interview: https://www.aparat.com/v/a4545nm. [accessed 26/11/2024] [in Persian]
Hashemi Rafsanjani A. (2004). Work and Memories of 1978 and 1979: Revolution and Victory. under the supervision of Mohsen Hashemi, with the assistance of Abbas Bashiri. Tehran: Maarif Enghelab Publishing House. [in Persian]
Hosseini Beheshti M. (n.d.). Lecture in Babel. Tehran: Archives of the Foundation for Publishing the Works of Shahid Beheshti. [in Persian]
Houghton D. (2004). US Foreign Policy and the Iran Hostage Crisis. Cambridge: Cambridge University Press.
Huntington S. (1993). “The clash of civilizations?”. Foreign Affairs. 72(3).
Keyhan Newspaper. 5 Nov. 1979. [in Persian]
Khamenei. SA. (2021). Speech: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=48356 [accessed 26/11/2024] [in Persian]
---------------. (2017). Speech: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21996 [accessed 26/11/2024] [in Persian]
---------------. (2015). Speech: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=32622 [accessed 26/11/2024] [in Persian]
---------------. (1990). Speech: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=407 [accessed 26/11/2024] [in Persian]
Khomeini R. (2024). Imam Khomeini's Works. Tehran: Institute for the Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works (PBUH). [in Persian]
Maloney S. (2015). Iran’s Political Economy since the Revolution. Cambridge: Cambridge University Press.
Mearsheimer J, Walt S. (2003). ‘The Israel lobby and U.S. foreign policy”. London Review of Books. 28(6). March 23. www.lrb.co.uk.
Montazeri HA. (2019). Self-Criticism: Ayatollah Montazeri. Qom: np. [in Persian]
Ostovar A. (2024). Wars of Ambition: The United States, Iran, and the Struggle for the Middle East. New York: Oxford University Press.
Paya A. (2006). “Disambiguation of ‘Situational Logic’. (Part Two)”. Social Sciences Letter. 2(28): 1-25. [in Persian]
---------------. (2003), “Disambiguation of the Logic of Situation”. Social Sciences Letter. 1(21): 271-301. [in Persian]
Planning and Budget Organization, Statistical Center of Iran. (2023), Statistical Yearbook of the Country 2021. [in Persian]
---------------. (1976). Statistical Yearbook of the Country 1976. [in Persian]
Popper K. (1974). Objective Knowledge: An Evolutionary Approach. Clarendon Press.
Rafiqdoost M. (2023). I Speak for History: Memoirs of Mohsen Rafiqdoost. Edited by Saeed Allamian. Tehran: Surat Mehr. [in Persian]
Ramazani R. (2013). Independence without Freedom: Iran’s Foreign Policy. Charlottesville and London: University of Virginia Press.
Samiei M. (2018). Power Battle in Iran: Why and How Did the Clergy Win?. Tehran: Ney Publishing. [in Persian]
Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. New York.
Zarif MJ. (2024), Payab Shakibaei: Impressions from Eight Years of Ministry. Tehran: Ettelaat Publications. [in Persian]
Zarif MJ, Salehi AA, Araghchi SA, Takhteravanchi M, Moojani SA, Mohammadpour A. (2021). Hidden Secret: The Joint Comprehensive Plan of Action; A Great Effort for Iran's Rights, Security, and Development. Tehran: Ettelaat. [in Persian]
دوره 4، شماره 1
1405
صفحه 1-29
  • تاریخ دریافت: 09 تیر 1404
  • تاریخ بازنگری: 01 مرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 06 مرداد 1404
  • تاریخ اولین انتشار: 12 مرداد 1404
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1405