میانجیگری در روابط بین‌الملل (مطالعة موردی: عمان تا پایان دورة سلطنت سلطان قابوس در سال ۲۰۲۰م)

شایان, فاطمه

doi:10.22059/jcountst.2023.357115.1024

میانجیگری در روابط بین‌الملل (مطالعة موردی: عمان تا پایان دورة سلطنت سلطان قابوس در سال ۲۰۲۰م)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

فاطمه شایان

گروه علوم سیاسی، دانشکدة علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

10.22059/jcountst.2023.357115.1024

چکیده

در این پژوهش چرایی و چگونگی نقش میانجیگری کشور کوچکی مانند عمان در غرب آسیا و حتی در سطح بین‌الملل، همچنین ابزارها و سازوکارهای این کشور در دستیابی به این اهداف بررسی شده است. چارچوب نظری این پژوهش نقش میانجیگری در روابط بین‌الملل است و بر صداقت و بی‌طرفی میانجیگر تأکید شده است، به‌ویژه بر کشورهای کوچک میانجیگری که ماهیت تهدیدکننده ندارند و مایل هستند در صحنة بین‌المللی وجهه کسب کنند. در این پژوهش، انگیزه‌های عمان برای میانجیگری در قالب زمینه‌های کسب اعتبار و شهرت، نقش بازیگر فعال، و میانجیگری به‌عنوان وظیفة اسلامی و دینی بررسی شده است. نقش رهبری سلطان قابوس و اتخاذ سیاست بی‌طرفی و سیاست خارجی عملگرای او، و رفاه و ثبات مالی دلایل عمده‌ای است که عمان توانسته است در مناقشات فلسطین و اسرائیل، ایران و عربستان و مناقشة هسته‌ای بین ایران و غرب میانجیگری کند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عمان، به‌ویژه تا زمان رهبری سلطان بن قابوس، در سایة کسب درآمدهای نفتی، میانجیگر عمل کرده و وجهه کسب کرده است، اما به‌طور سنتی چنین نقشی را ایفا کرده و راه‌حل‌های کوتاه‌مدت داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روابط بین‌الملل

حوزه موضوعی: عمان

Scope: Oman

مراجع

قرآن.

اسپوتنیک ایران (۲۰۱۹). « آمادگی عمان برای میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن». ۹ می. https://ir.sputniknews.com (دریافت: ۲/۱/۱۴۰۰).

ایرنا (۱۳۹۸الف). « بوی میانجی‌گری از نامه سری بن سلمان به عمان». ۴ آبان. https://www.irna.ir/news/ (دریافت: ۲/۳/۱۴۰۰).

---------- (۱۳۹۸ب). «روابط مصر و عربستان در سایه تنش‌های بی‌صدا». ۶ آذر. https://www.irna.ir/news/ (دریافت: ۲/۲/۱۴۰۰).

---------- (۱۳۹۸پ). «عمان: با ترور سلیمانی زمینه‌ای برای میانجی‌گری بین ایران و امریکا نیست». ۱۸ دی. https://www.irna.ir/news/ (دریافت: ۲/۱/۱۴۰۰).

آفتاب (۱۳۹۸). «میانجی عمان دوباره در تهران: هدف از سفرهای بن علوی به ایران چیست؟» ۲ بهمن. https://aftabnews.ir/fa/news/ (دریافت ۲/۲/۱۴۰۰).

برنا (۱۳۹۰). «پادشاه جدید عمان روابط خود را با ایران حفظ می کند: تلاش عربستان و امریکا برای کاهش روابط میان تهران و مسقط». ۳۰ ژوئن. https://www.isna.ir/news (دریافت: ۲/۶/۱۴۰۰).

تابناک (۱۳۹۳). «عمان: میانجی شدیم تا ایران و امریکا گفتگو کنند». ۳۱ فروردین. https://www.tabnak.ir/fa/news/ (دریافت ۲/۱/۱۴۰۰).

تسنیم (۱۳۹۷). «مسابقه رژیم‌های عربی برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل، انگیزه‌ها و پیامدهای سفر نتانیاهو به عمان».۵ آبان. https://www.tasnimnews.com/fa/news/ (دریافت: ۲/۸/۱۴۰۰).

جعفری‌ولدانی ا. (۱۳۸۹). «ژئوپلیتیک تنگه هرمز و روابط ایران و عمان». پژوهشنامة علوم سیاسی. ۵(۳): ۳۵-۶۷.

حافظ‌‌نیا م‌ر، ربیعی ح. (۱۳۹۲). مطالعات منطقه‌ای خلیج فارس. تهران: سمت.

حسینی ک. (۲۰۱۸). «عمان: میانجی‌گر گوشه‌گیر اما موفق خاورمیانه». https://www.bbc.com/persian/iran-features-46005812 (دریافت: ۲/۷/۱۴۰۰).

خبرآنلاین (۱۳۹۸). «از عراق گرفته تا سوئیس، به دنبال میانجی‌گری برای ایران». ۴ خرداد. https://www.khabaronline.ir/news/ (دریافت: ۲/۱/۱۴۰۰).

رویداد ۲۴ (۱۳۹۸). «بحران میانجیگری در منطقه: آیا به پادشاه جدید عمان امیدی هست؟». ۲۸ دی. https://www.rouydad24.com/fa/news/ (دریافت: ۲/۹/۱۴۰۰).

سلوکی، و. (۱۳۹۷). نقش کلیدی عمان در منطقه. تهران: مرکز بین‌المللی مطالعات صلح. http://peace-ipsc.org/fa/ (دریافت: ۲/۱/۱۴۰۰).

سوری ر. (۱۳۹۷). «سفر نتانیاهو به مسقط: اعداف و انگیزه‌های عمان و اسرائیل». مؤسسة آینده‌پژوهی جهان اسلام. ۱۴ آبان. http://www.iiwfs.com/islam-world/islam-world-notes-and-papers/ (دریافت: ۲/۱۱/۱۴۰۰).

عزتی م. (۱۳۹۸). « دیپلماسی اعتدال و رفتار هوشمندانه عمان در تحولات منطقه‌ای» ۳ تیر. http://peace-ipsc.org/fa/ (دریافت: ۲/۱۲/۱۴۰۰).

قدس (۱۳۹۷). « تایمز اسرائیل: آیا ایران هدف پنهانی سفر نتانیاهو به عمان بود؟» ۵ آبان. https://www.qodsna.com/fa/319594 (دریافت: ۱۲/۲/۱۴۰۰).

کرمی اد، دوست‌محمدی ا. (۱۳۹۵). «تحلیل ژئوپلیتیک روابط ایران و عمان در قبل و بعد از انقلاب اسلامی». فصلنامة ژئوپلیتیک. 12(3): ۱۲۱-۱۵۱.

مختاری م، آدمی ع. (۱۳۹۶). «الزامات اقتصادی توسعه روابط ایران و عمان». فصلنامة پژوهش‌های روابط بین‌الملل. 23(1): 207- 232.

مشرق نیوز (۱۳۹۸). «گزارش بنیاد دفاع از دموکراسی: عمان دیگر بی‌طرف نیست؟ تاریخچه میانجی‌گری سلطان میان عمان و ایران». ۱۶ تیر. https://www.mashreghnews.ir/news/ (دریافت: ۱۴/۱۱/۱۴۰۰).

---------- (۱۳۹۳). «چرا عمان محل دیدار هیئت های دولتی ایران و عمان است؟» ۱۷ آبان. https://www.mashreghnews.ir/news/ (دریافت: ۲/۱۰/۱۴۰۰).

میرگلوی بیات ج. (۱۳۹۹). « یک کارشناس مسائل عمان: میانجی‌گری بین ایران و غرب ادامه خواهد داشت». ایسنا. ۱۰ فروردین. https://www.isna.ir/news/ (دریافت ۱۹/۱۰/۱۴۰۰).

---------- (۱۳۹۷) . «رابطه عمان با اسرائیل، رقابت با عربستان یا دوری از ایران؟». دیپلماسی ایرانی. ۲۷ بهمن. http://irdiplomacy.ir/fa/news/ (دریافت: ۲/۱/۱۴۰۰).

نخعی ر. (۱۳۹۸) . «دیدارهای متوالی مقامات ایران، عمان و یمن در مسقط، میانجی در سرزمین میانجی». مشرق. ۴ دی. https://www.magiran.com/article/3998169 (دریافت: ۱۹/۱۰/۱۴۰۰).

واعظی م. (۱۳۸۴). «مبانی نظری میانجی‌گری در مناقشات بین‌المللی». دانشنامة حقوق و سیاست. ۱(۲): ۱۱-۳۶.

Al- Balushi M. (2020). “Oman’s Neutrality; The Peaceful Weapon to Protect the Country’s Security”. American Journal of Political Science. 54(2): 1-12.

Barakat S. (2014). “Qatari Mediation: Between Ambition and Achievement”. Brooking Doha Center Analyses Paper. November 12. https://www.brookings.edu/research/qatari-mediation-between-ambition-and-achievement/ (accessed 12.2.2021).

Bercovitch J, Rubin JZ. (1992). Mediation in International Relations. New York: St. Martin’s Press.

Bohmelt T. (2010). “The Effectiveness of Tracks of Diplomacy Strategies in the Third Parties Intervention”. Journal of Peace Research. 74(2): 160-180.

Bpake RR, Mounton JS. (1985). Solving Organizational Conflicts. San Francisco: Jossey-Bass.

Brynen RJ. (2016). “Iran vs Saudi: Oman’s Neutrality May Be Key to Resolving Region’s Conflicts”. Al-Ahram. 14 February. http://english.ahram.org.eg/News/187274.aspx (accessed: 12.12.2020).

Defense of Democracies (2019). “Oman and Mediation”. available at: https://www.fdd.org/ (accessed: 12.2.2020).

Shayan F. (2017). Security in the Persian Gulf Region. London: Palgrave McMillan.

Slim RM. (1992). “Small State Mediation of the Iranian Hostage Crisis”. in Bercovitch, Jacob and Rubin, Jeffrey Z., Mediation in International Relations: Multiple Approaches to Conflict Management. London: Hampshire: 206-231.

Stenelo LG. (1972). Mediation in International Negotiations. Lund: Student Literature.

World Bank (2019). “Oman: Economic Update-April 2019-May 1”. www.Worldbank.Org/Country/gcc/publication/Oman-economic-update-april-2019 (accessed: 1.2.2021).

Worrall J. (2021). “Switzerland of Arabia: Omani Foreign Policy and Mediation Efforts in the Middle East”. The International Spectator. 56(4): 134-150.