روند تاریخی زایش بورژوازی و نقش آن در فرایند توسعة صنعتی غرب

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم سیاسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

شکل‌گیری سرمایه‌داری صنعتی با بهره‌مندی از نیرویی پویا در غرب نقطة عطفی شد که تاریخ جهان را به قبل و بعد از انقلاب صنعتی تقسیم کرد. در وقوع این رخداد، علل و پدیده‌های گوناگون اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و فنی مؤثر بوده است که در رابطه‌ای پیچیده و چندگانه بسترساز زایش سرمایه‌داری صنعتی شده است. باهم‌ستانی این عوامل به‌گونه‌ای است که نمی‌توان یکی از آن‌ها را در تبیین این مسئله نادیده یا کم‌اهمیت انگاشت. در این مقاله که از جامعه‌شناسی تاریخی وبری به‌مثابة روش و چارچوب نظری استفاده شده است پاسخ به این سؤال دنبال شده است که شکل‌گیری سرمایه‌داری صنعتی در اروپا چه مراحلی را طی کرد و چه عواملی بسترساز آن شد. جدای از عوامل اقتصادی‌ـ‌اجتماعی و سیاسی، گذار از اقتصاد معیشتی به اقتصاد صنعتی در قاموس مفهوم توسعه نتیجۀ عملکرد بخشی از بورژوازی در غرب بوده است که بعد از سامان‌دادن به سرمایه‌داری تجاری و فراهم‌آوردن شرایط انباشت سرمایه، با گذار از اقتصاد سوداگرایانه، به مرحلة سرمایه‌داری صنعتی گام نهاده شد. ازاین‌رو، حاملان اصلی دنیای صنعتی در غرب نیروهای بازاری بودند که با گذار از روح سوداگرایانه و مغلوب‌ساختن پرچمداران این روحیه، زمینه‌های سرمایه‌داری صنعتی را در اروپا فراهم آوردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حوزة موضوعی: انگلیس، ایتالیا، فرانسه، آلمان

Scope: UK, Italy, France, Germany

اسکاچپول ت. (1388). بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی. ترجمة آقاجری ه. تهران: نشر مرکز.
برودل ف. (1380). بازنگری در تمدن مادی و سرمایه‌داری. تهران: انتشارات دیگر.
بشلر ژ. (1363). خاستگاه‌های سرمایه‌داری. ترجمة کامران ر. تهران: نشر البرز.
بکر اچ، بارنز اچ‌ای. (1354). تاریخ‌ اندیشه‌ اجتماعی‌ از جامعه‌ ابتدائی‌ تا جامعه‌ جدید. ترجمة یوسفیان م‌ج، مجیدی ع‌ا. تهران: امیر کبیر.
داب م. (1392). مطالعاتی در زاد و رشد سرمایه‌داری. ترجمۀ تیموری ح. تهران: نشر ثالث.
----------. (1359). گذار از فئودالیسم به سرمایه‌داری. ترجمة تدین ا. تهران: نشر توکا.
داویدار م‌ج. (1358). پویایی جامعه از دیدگاه اقتصاد سیاسی. ترجمة کیان ف. تهران: انتشارات آگاه.
دورانت و. (1368). تاریخ تمدن، رنسانس. ترجمة تقی‌زاده ص. ج 5، تهران: انقلاب اسلامی.
ذوقی ا. (1370). تاریخ قرون وسطی. تهران: پاژنگ.
زیباکلام ص. (1394). غرب چگونه، غرب شد؟. تهران: روزنه.
کمپ ت. (1379). الگوهای تاریخی صنعتی شدن. ترجمة فتاحی م‌ا. تهران: نشر نی.
لاژوژی ژ. (1368). نظام های اقتصادی. ترجمة ضیائیان ش. تهران: دانشگاه تهران.
مایر آه. (1371). جنگهای صلیبی. ترجمة شاهکار ع. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
مزارعی ع. (1347). تاریخ اقتصادی و اجتماعی عمومی. تهران: کتابفروشی دهخدا.
موژل ش‌ف، پاکتو س. (1377). تاریخ روابط بین‌‌الملل. ترجمة بیگدلی ع، رحمانی م. تهران: مؤسسة انتشاراتی عطا.
میتروپولسکی دک، زوبریتسکی ی‌ا، کروف ول. (1383). زمینه تکامل اجتماعی. ترجمة زرافشان ن، افشاری ع. تهران: انتشارات آگه.
وبر م. (1384). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری. ترجمۀ رشیدیان ع. تهران: نشر علمی فرهنگی.
هابسبام ا. (1387). صنعت و امپراتوری: تاریخ اقتصادی و اجتماعی بریتانیا از انقلاب صنعتی تا دهه ۱۹۶۰. ترجمة کوثری ع. تهران: انتشارات ماهی.
 
Abrams Ph. (1982). Historical Sociology. Itaca: Cornell University Press.
Brenner R. (1997). The Origins of Capitalist Development: a Critique of Neo-Smithian Marxism. Part of The Sociology of “Developing Societies book series. London: Palgrave.
Kalberg S. (1980). “Max Webers types of rationality: Cornerstones for the analysis of rationalization processes in history”. American Journal of Sociology. 85(5): 1145-1179.
Pounds NJG. (2005). The Medieval City. Westport: Greenwood Press.
Trevor D. (2000). The Towns of Italy: in the Later Middle Ages. Manchester: Manchester University Press.
Williamson O. (1985). Economic Institutions of Capitalism. New York: Free Press; Collier Macmillan.