تحلیل عاطفی بحران در روابط عربستان سعودی و قطر (2017- 2021م): نقش منزلت و احترام

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روابط بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

2 گروه مطالعات غرب آسیا و آفریقا، دانشکدۀ مطالعات جهان، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

تحلیل عاطفی پدیده‌های بین‌المللی رویکردی جدید در روابط بین‌الملل است که از آن به «چرخش عاطفی» تعبیر می‌شود. در این رویکرد، دولت‌ها کنشگرانی در نظر گرفته می‌شوند که انگیزه‌های عاطفی بر اقدام‌ها و رفتارهای آن‌ها اثرگذار است. در پژوهش حاضر تلاش شده است روابط عربستان سعودی و قطر با تمرکز بر بحران 2017 تا 2021م از زاویه‌ای عاطفی بررسی شود. براین‌اساس، پرسش پژوهش این است که درک عاطفی عربستان از رفتار منطقه‌ای قطر چگونه بر بروز بحران در روابط میان آن‌ها در بازة زمانی 2017 تا 2021م اثر گذاشته است؟ نگارندگان پاسخ به این پرسش را بر این مفروض بنا می‌گذارند که عربستان در منطقۀ خلیج‌فارس «منزلت» و «اعتباری» ویژه‌ای‌ برای خود قائل است. ازاین‌رو، از سایر بازیگران عرب منطقه انتظار «تابع‌بودن» و حفظ «احترام» خود را دارد. مبتنی‌بر این مفروض، این فرضیه به آزمون گذاشته می‌شود که سیاست‌های مستقل قطر و تغییر مشی دوحه از بازیگری تابع به بازیگری فعال، درک عربستان را از خود، به‌عنوان دولتی دارای منزلت عالی و معتبر، خدشه‌دار ساخت و این کشور را وادار کرد سیاست تنبیهی علیه قطر در پیش گیرد. به‌عبارت دیگر، کنشگری مستقل قطر موجب شد عربستان منزلت خود را در مقام برادر بزرگ‌تر در معرض خطر برادری کوچک‌تر ببیند که حرمت وی را نقض کرده است. درنتیجه، در بازة زمانی مذکور، این ادراک به بروز بحران در روابط دو کشور منجر شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حوزة موضوعی: عربستان سعودی و قطر

Scope: Saudi Arabia and Qatar

توسیدید ت. (1378). تاریخ جنگ پلوپونزی. ترجمۀ لطفی تبریزی م‌ح. تهران: انتشارات خوارزمی.
دهقانی، ج (1393). اصول و مبانی روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات سمت.
مکارم شیرازی ن. (1353). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مورگنتا ه. (1397). سیاست میان ملت‌ها. ترجمۀ مشیرزاده ح. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
ونت ا. (1384). نظریۀ اجتماعی سیاست بین‌الملل. ترجمة مشیرزاده ح. تهران: ادارة نشر وزارت امور خارجه.
هابز ت. (1397). لویاتان. ترجمۀ بشیریه ح. تهران: نشر نی.
 
آل‌ثانی ت‌ح. (2017). «أمیر قطر یتهم دول الحصار بالسعی إلى "تغییر النظام" فی بلاده». فرانس 24: 2n.ir/q5174. (استعادة فی یولیو 2023)
الرشید م، الراجی م، فاطمه ا، فیصل أ. (2017). حصار قطر: سیاقات أزمۀ الخلیجیۀ و تداعیاتها. الدوحة: مرکز الجزیرۀ للدراسات.
الرنتیسی م‌س. (2014). السیاسة الخارجیة القطریة تجاه بلدان الربیع العربی و القضیة الفلسطینیة (2011-2013). الدوحه: مرکز الجزیرة لداراسات.
رویترز عربی. (2013). «أمیر قطر الجدید یقول انه لا ینتظر "توجیها" فی السیاسة الخارجیة».  https://jp.reuters.com/article/oegtp-qatar-emir-speech-mm5-idARACAE9B2YDD20130626. (استعادة فی یولیو 2023)
شراب م‌أ. (2014). السیاسة الخارجیة القطریة فی ظل التحولات السیاسیة. غزۀ: رسالة ماجستیر غیر منشورة.
قاسم ج‌ز. (1997). تاریخ الخلیج العربی الحدیث و المعاصر. قاهره: دارالفکر العربی.
کحالة ع. (1368ق). معجم قبایل العرب. دمشق: المکتبة الهاشمیة.مقدمة الى کلیة الآداب والعلوم الإنسانیة. جامعة الأزهر - غزة (برنامج دراسات الشرق الأوسط).
محمود م‌ص (2020). «العزل فی السیاسة الخارجیة السعودیة حیال قطر». دراسات دولیه. 81: 227-266.
مساعد ع‌ب. (2014). «الأمیر عبدالرحمن بن مساعد: اغنیة انا الخلیجی اغنیة تافهه». هوامیر. https://hawamer.com/vb/hawamer2766412-4. (استعادة فی تشرین الثانی 2023)
 
Albasoos H, Hassan G, Al Zadjali S. (2021). “The Qatar crisis: Challenges and opportunities”. International Journal of Research in Business & Social Scienc. 10(1): 158-167. doi: https://doi.org/10.20525/ijrbs.v10i1.1013.
Al-Jubeir A. (2017). “Saudi FM says 'brother state' Qatar must act to end crisis”. Daily Mailhttps://www.dailymail.co.uk/wires/afp/article-4580824/Saudi-FM-says-brother-state-Qatar-act-end-crisis.html. (Accessed in Aug 2023)   
Al-Rantisi MS. (2014). Qatari Foreign Policy towards the Arab Spring Countries and the Palestinian Issue (2011-2013). Doha: Al Jazeera Center for Studies. [in Arabic]
Al-Rasheed M., Al-Raji M, Fatima A, Faisal A. (2017). The Siege of Qatar: The Contexts of the Gulf Crisis and its Repercussions. Doha: Al Jazeera Center for Studies. [in Arabic]
Al-Rawashdeh MS. (2016). “The regional competition for the leadership of the Middle East region”. Journal of Arts, Humanities and Social Sciences. 4(3): 176-192.
Al-Thani TH. (2017). “The Emir of Qatar accuses the blockading countries of seeking ‘regime change’ in his country”. France 24. B2n.ir/q51741. (Accessed on July 2023) [in Arabic]
Araman CK. (2018). The Growth and Development of The Qatar Oil Industry: Lessons for Kenya. Unpubished PhD Thesis. University of Nairobi-Institute of Diplomacy and International Studies.
Ariffin Y, Coicaud JM, Popovski V. (2016). Emotions in International Politics: Beyond Mainstream International Relations. Cambridge: Cambridge University Press.
Ashton-James C, Tracy J. (2013). “Pride and prejudice: how feelings about the self influence judgments of others”. Pers. Soc. Psychol. Bull. 38(4): 466-76. doi: https://doi.org/10.1177/0146167211429449.
Attiyah KB. (2017). “Qatar's ‘so-called brothers’ have a long history of meddling”. Lennie S, Interviewer. https://www.trtworld.com/magazine/qatar-s-so-called-brothers-have-a-long-history-of-meddling-8900.  (Accessed on: Aug 2023)
Bianco C, Gareth S. (2018). “The intra-GCC crises: mapping fragmentation after 2011”. International Affairs. 94(3): 613-635. doi: https://doi.org/10.1093/ia/iiy025.
Cole J. (2018). “David and Goliath: How Qatar defeated the Saudi and UAE annexation plot”. The Nation. https://www.thenation.com/article/archive/david-and-goliath-how-qatar-defeated-the-saudi-and-uae-annexation-plot./. (Accessed on Aug 2023)  
Cooper A, Momani B. (2011). “Qatar and expanded contours of small state diplomacy', I”. International Spectator: Italian Journal of International Affairs. 46(3): 28-113. doi: https://doi.org/10.1080/03932729.2011.576181.
Crawford NC. (2000). “The passion of world politics: Propositions on emotion and emotional relationships”. International Security. 24(4): 116-156.
Dehghani J. (2014). Principles and Foundations of International Relations. Tehran: Samt Publications. [in Persian]
Ehteshami A. (2009). “The Middle East's New Power Dynamics”. The Middle East. 108(722): 395-401.
Elster J. (1999). Alchemies of the Mind: Rationality and the Emotions. Cambridge: Cambridge University Press.
Fearon J, Wendt A. (2002). “Rationalism v. Constructivism: A Skeptical View”. Handbook of International Relations. SAGE.
Fisher SN. (1990). The Middle East: A History. New York: McGraw-Hill.
Gerges FA. (1995). “The Kennedy administration and the Egyptian-Saudi conflict in Yemen: Co-opting Arab nationalism”. Middle East Journal. 49(2): 292-311.
Hammond A. (2014). “Qatar’s leadership transition: like father, like son: Qatar’s foreign policy after a sudden regime change”. European Council on Foreign Relations, 12.
House KE. (2013). On Saudi Arabia: Its People, Past, Religion, Fault Lines--and Future. Vintage, Reprint ed.
Houshisadat M. (2015). “Persian Gulf gas and LNG in the EU's goals for security of gas supply by 2030”. The Polish Quarterly of International Affairs. 1: 7-27.
Hymans J. (2010). “The arrival of psychological constructivism”. International Theory. 2: 461-467. doi: https://doi.org/10.1017/S1752971910000199.
Kedar M. (2021). “Saudi Arabia vs. the Muslim Brotherhood”. Besa Center. https://besacenter.org/saudi-arabia-muslim-brotherhood/. (Assecce in Oct 2023)
Keohane R, Naye J. (1987). “Power and interdependencep”. International Organization. 41(1): 725-753.
Khatib L. (2013). “Qatar's foreign policy: the limits of pragmatism”. International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944). 89(2): 417-431. doi: https://doi.org/10.1111/1468-2346.12025.
Lebow RN. (2010). Why Nations Fight. Cambridge University Press.
---------------. (2008). A Cultural Theory of International Relations. Cambridge: Cambridge University Press.
---------------. (2003). The Tragic Vision of Politics: Ethics, Interests and Orders. Cambridge: Cambridge University Press.
Makarem Shirazi N. (1975). Tafsir Nemooneh. Tehran: Dar al-Ketab al-Islamiya. [in Persian]
Markwica R. (2018). Emotional Choices: How the Logic of Affect Shapes Coercive Diplomacy. Oxford: Oxford University Press.
Matthiesen T. (2015). “The domestic sources of Saudi foreign policy: Islamists and the state in the wake of the Arab Uprisings”. Brookings Project on U.S. Relations with the Islamic World: 1-12.
Mercer J. (2005). “Rationality and Psychology in International Politics”. International Organization. 59(1): 77-106.
Mitchell JS, Curtis S. (2018). “Old media, new narratives: repurposing inconvenient artifacts for the National Museum of Qatar”. Journal of Arabian Studies. 8(2): 208-241. doi: https://doi.org/10.1080/21534764.2018.1556873.
Mitchell JS, Notes A. (2021). “Transnational identity and the Gulf crisis: changing narratives of belonging in Qatar”. International Affairs. 97(4): 929-944. doi: https://doi.org/10.1093/ia/iiab013.
Mohammadzadeh B. (2017). “Status and foreign policy change in small states: Qatar’s emergence in perspective”. The International Spectator. 52(2): 19-36. doi: https://doi.org/10.1080/03932729.2017.1298886.
Morgenthau H. (2018). Politics among Nations. Translated by Moshirzadeh H. Tehran: Publications of the Ministry of Foreign Affairs. [in Persian].
Qatar General Petroleum Corporation. (1992). “Oil and Gas Industry in Qatar”. The Public Relations Department.
Reiche D. (2010). “Energy policies of Gulf Cooperation Council (GCC) countries—possibilities and limitations of ecological modernization in rentier states”. Energy Policy. 38(5): 2395-2403. doi: https://doi.org/10.1016/j.enpol.2009.12.031.
Reuters. (2017). “Qatar gas asks suppliers to set up local offices amid Arab boycott”. https://www.reuters.com/article/gulf-qatar-qatargas-idINL8N1K34RC. (Accessed on Aug 2023)
Roberts D. (2014). “Qatar and the muslim brotherhood: Pragmatism or preference?” Middle East Policy. 5(3): 84-94. doi: https://doi.org/10.1111/mepo.12084.
Roberts DB. (2012). “Understanding Qatar’s foreign policy objectives”. Mediterranean Politics. 17(2): 233-239. doi: https://doi.org/10.1080/13629395.2012.695123.
Rythoven EV, Sucharov M. (2019). Methodology and Emotion in International Relations: Parsing the Passions. Routledge.
Sabga, P. (2018). “Qatar quits OPEC as Saudis walk tightrope on oil prices”. AlJazeera. https://www.aljazeera.com/economy/2018/12/3/qatar-quits-opec-as-saudis-walk-tightrope-on-oil-prices. (Accessed in Jan 2023)
Sastry G. (1993). “Qatar's economy transition from oil based economy to gas based economy”. Ministry of Energy & Industry. 16(24), Lecture delivered at the training course on "Industrial Planning" on 7th February 1993 at Dept. of Industrial Development, Ministry of Energy & Industry.
Soltaninejad M. (2019). “Iran and Saudi Arabia: Emotionally constructed identities and the question of Persistent tensions”. Asian Politics & Policy. 11(1): 104-121. doi: 10.1111/aspp.12435.
Thomas W. (2002). The Ethics of Destruction: Norms and Force in International Relations. Ithaca, NY: Cornell University Press.
Thucydides T. (1999). History of the Peloponnesian War. Translated by Lotfi Tabrizi MH. Tehran: Kharazmi Publications. [in Persian]
Tracy JL, Mercadante E, Hohm I. (2023). “Pride: The emotional foundation of social rank attainment”. Annual Review of Psychology. 74: 519-545. doi: https://doi.org/10.1146/annurev-psych-032720-040321.   
Tracy J, Robins R. (2007). “The psychological structure of pride: A tale of two facets”. J. Pers. Soc. Psychol. 92(3): 506-25.
---------------. (2003). “Death of a (narcissistic) salesman: An integrative model of fragile self-esteem”. Psychol. Inq. 14(1): 57-2.
Ulrichsen KC. (2012). Qatar and the Arab Spring. Oxford: Oxford University Press.
Weber A. (2012). “The Muslim brotherhood following the ‘25 January Revolution’: From the ideals of the past to the political challenges of the present”. Journal of the Higher School of National Defense Studies. 183-211.
Youmans WL. (2012). The Media Economics and Cultural Politics of Al Jazeera English in the United States. University of Michigan.