روندپژوهی توسعة اقتصادی فدراسیون روسیه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مطالعات ایران و جهان، دانشکدة مطالعات جهان، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 گروه کسب‌وکار، دانشکدة اقتصاد، دانشگاه قاضی آنتپ، قاضی آنتپ، ترکیه.

چکیده

توسعة اقتصادی یکی از مفاهیم کلیدی ناشناخته در علم اقتصاد به‌شمار می‌رود. کشور روسیه از سده‌های پیشین، تفکر طی‌کردن مسیر توسعه را داشته و تحت تلاطم‌های مختلف زمانه، روندی پرسرعت یا آهسته را طی کرده است. هدف از نگارش این مقاله، روندپژوهی توسعة اقتصادی چندوجهی در فدراسیون روسیه طی 2000 تا 2022م است، با درنظرگرفتن این سؤال که با توجه به بحران‌های برونزا در دو دهة اخیر، کدام وجه از توسعة اقتصادی روسیه سرعت پیشرفت بیشتری داشته است؟ در پاسخ به این سؤال، فرضیة مطرح‌شده این است که دولت روسیه باید به‌سرعتِ توسعة اقتصادی رفاه‌محور، به‌دلیل شرایط اقتصادی‌ـ‌اجتماعی خود، بیشتر توجه کند. در این مقاله، مفهوم‌شناسی نوآورانه از توسعة اقتصادی با استفاده از روش تحلیل مؤلفة اصلی و نمودار تغییرات از سه وجه تحلیل شده است: توسعة اقتصادی انرژی‌محور، توسعة اقتصادی دانش‌محور، و توسعة اقتصادی رفاه‌محور. طبق نتایج حاصل، دو وجه انرژی و دانش در توسعة اقتصادی روسیه از سال 2000 تا 2022م روند افزایشی و وجه رفاه روند کاهشی داشته است. همچنین، بیشترین سرعت رشد ابعاد توسعة اقتصادی مربوط به وجه دانش است؛ چنانکه مقدار این وجه از 74/1 در سال 2000م به بیش از 78/5 در سال 2022م رسیده است. این جهش معنادار در وجه دانش نشان از ورود اقتصاد روسیه به توسعة دانش‌محور در طول دو دهة اخیر دارد؛ توسعه‌ای که بر پایة فناوری اطلاعات و ارتباطات پایه‌ریزی شده است و با درنوردیدن جغرافیا و زمان، موهبات توسعه را در سراسر قلمرو جغرافیایی این کشور به ارمغان می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

حوزة موضوعی: بریکس

Scope: BRICS

 

مراجع

آقابخشی‌حبیب م، رشیدیان‌میبدی م. (1392). «برنامه‌های کاهش بیکاری در برنامة سوم توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و جایگاه مددکاری اجتماعی در تأمین رفاه». پژوهش اجتماعی. 6(20): 137- 159.
بهشتی م‌ب. (1375). «مفهوم توسعه و تکامل آن بعد از جنگ جهانی دوم». جغرافیا و برنامه‌ریزی. 3: 19-29.
پیرانشاهی س‌ع. (1396). «پیامدهای اجتماعی و سیاسی نفوذ روسیه در سرزمین‌های شمالی ایران (میانة قرن‌های 19 و 20)». فصلنامة توسعة اجتماعی. 12(2): 195- 220. doi: 10.22055/QJSD.2018.13513 .
جعفری س، مومنی ف، محمودی‌نیا د. (1401). «ارزیابی توسعه عادلانه در اقتصاد ایران با رویکرد شاخص‌های چندبعدی (فقر چندبعدی و شاخص ترکیبی عدالت)». فصلنامة راهبرد اقتصادی. 11(2): 25- 64. doi: 10.22034/ES.2023.165476 .
دهقانی ع، حسینی س، فتاحی م، حکمتی فرید ص. (1396). «بررسی رابطه بین رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران طی دوره 1393-1350، رهیافت رگرسیون غیرخطی انتقال ملایم». مطالعات اقتصادی کاربردی ایران. 6(21): 213-263. doi: 10.22084/AES.2017.1804 .
شجاعی دیوکلایی س‌ح. (1389). «پیامدهای جنگ جهانی دوم بر سیاست صنعتی‌سازی در ایران». تاریخ ایران. 7: 71- 92.
شیرزادی ر. (1396). «دولت، توسعه اقتصادی و ادغام در اقتصاد جهانی (مطالعه موردی روسیه: 1990- 2010)». مطالعات اوراسیای مرکزی. 10(1): 135- 152. doi: 10.22059/jcep.2017.62904 .
صفری س، ملک‌پوری ب، صابریان آ. (1388). «بررسی رابطه مصرف انرژی و رشد اقتصادی و اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران». تحقیقات اقتصادی. 44(86): 1-38.
طالبان، م‌ر. (1379). «معضل تعریف توسعه». فصلنامة روش‌شناسی علوم انسانی. 6(24): 175- 187.
کرمی ج، رسولی‌نژاد ا. (1398). «مطالعه تطبیقی سیاست‌های کلی اقتصادی نظام جمهوری اسلامی ایران با سیاست‌های بلندمدت اقتصادی فدراسیون روسیه». سیاست‌های راهبردی و کلان. 7(2): 208- 225. doi: 10.32598/JMSP.7.2.20.
کریمی‌پور د، نیاکویی س‌ا، سیمبر ر. (1396). «نقش دیپلماسی انرژی در سیاست خارجی روسیه و قطر». فصلنامة پژوهش‌های راهبردی سیاست. 6(22): 177- 205. doi: 10.22054/qpss.2017.13477.1389 .
مهدوی ا. (1376). «نفت و توسعه اقتصادی ایران». تحقیقات اقتصادی. 32(2): 109-134.
میرزایی ح، بانویی ع‌ا. (1394). «بررسی تأثیر دانش بر رشد اقتصادی استان‌های ایران». پژوهشنامة اقتصادی. 15(58): 83-110.
ناظمیان ح، اسلامی‌فر ع. (1389). «اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه پایدار (طراحی و آزمون یک مدل تحلیلی با داده‌های جهانی)». اقتصاد پولی، مالی. 17(33): 184- 214.
 
Ben-Gad M. )2022(. “Russia versus the West: Facing the long-term challenge”. Economic Affairs. 42(2): 385-394. doi: https://doi.org/10.1111/ecaf.12535.  
Chakalidi MG, Kaliev AE, Rybaeva LM. (2014). “Economic development of Russia in 21 Century”. Problems of Modern Economy. 25 :104-108. https://cyberleninka.ru/article/n/ekonomicheskoe-razvitie-rossii-xxi-veka. (Accessed on: 15 Jan 2024) [in Russian]
DelliSanti D. (2021). “The dynamism of liberalism: An esoteric interpretation of Adam Smith”. Journal of Economic Behavior & Organization. 184: 717-726. doi: https://doi.org/10.1016/j.jebo.2020.08.030.   
Dqbrowski M, Papiez M, Rubaszek M, Smiech S. (2022). “The role of economic development for the effect of oil market shocks on oil-exporting countries. Evidence from the interacted panel VAR model”. Energy Economics. 110, 106017. doi: https://doi.org/10.1016/j.eneco.2022.106017.
Erera LM, Nikolaivna SE, Genadievna TX. (2018). “Socio-Economic development of Russia- The current stage”. Russian Journal of Management. 6(4): 36-40. doi: https://doi.org/10.29039/article_5c7fec6d0fbd56.59268546. [in Russian]
Frenkel AA, Tikhamirov BE, Surkov AA. (2023). “Russian economy in 2022-2024: Results, trends, and forecast”. Statistics Issues Journal. 30(3): 33-52. doi: https://doi.org/10.34023/2313-6383-2023-30-3-33-52. [in Russian]
---------------. (2022). “Socio-economic development of Russia in the context of the global crisis and sanctions wars in 2021–2022”. Statistics Issues. 29(6): 25-43. doi: https://doi.org/10.34023/2313-6383-2022-29-6-25-43. [in Russian]
Kaewnern H, Wangkumharn S, Deeyaonarn W, Yousaf A, Kongbuamai N. (2023). “Investigating the role of research development and renewable energy on human development: An insight from the top ten human development index countries”. Energy. 262 (Part B), 125540. doi: https://doi.org/10.1016/j.energy.2022.125540.
Kochurova LI, Kharlampenkov EI, Kleshchevskiy YN, Engel SL, Andreev VV. (2020). “Specific features of Russian economy development on the current stage”. Vestnik of the Plekhanov Russian University of Economics. 17(6): 45-53. doi: https://doi.org/10.21686/2413-2829-2020-6-45-53. [in Russian]
Malle S. (2013). “Economic modernisation and diversification in Russia. Constraints and challenge”. Journal of Eurasian Studies. 4(1): 78-99. doi: https://doi.org/10.1016/j.euras.2012.07.004.
Medvedev D. (2016). “Social and economic development of Russia: Finding new dynamics”. Voprosy Ekonomiki. (10): 5-30. doi: https://doi.org/10.32609/0042-8736-2016-10-5-30. [in Russian]
Natkhov T, Vasilenok N. (2021). “Skilled immigrants and technology adoption: Evidence from the German settlements in the Russian empire”. Explorations in Economic History. 81: 101399. doi: https://doi.org/10.1016/j.eeh.2021.101399.
Nikolova M, Popova O, Otrachshenko V. (2022). “Stalin and the origins of mistrust”. Journal of Public Economics. 208: 104629. doi: https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2022.104629.
Pavel T, Amina A, Oleg K. (2024). “The impact of economic development of primary and secondary industries on national CO2 emissions: The case of Russian regions”. Journal of Environmental Management. 351: 119881. doi: https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2023.119881.
Strizhkova LA, Kuranov GO. (2020). “Quality of economic growth as a prerequisite for improving the efficiency of management of socio-economic development in Russia”. The World of New Economy. 14(3): 83-96. doi: https://doi.org/10.26794/2220-6469-2020-14-3-83-96. [in Russian]
Tsutsunashvili A, Aranega A, Uruena R. (2024). “Challenged global economics amid conflict in warring countries”. Sustainable Technology and Entrepreneurship. 3(3): 100068, doi: https://doi.org/10.1016/j.stae.2023.100068.
Vorobyov A, Zhukov S. (1996). “Russian economic growth: Lessons from lilberalization, medium-term constraints, and ecological challenges”. World Development. 24(2): 359-371.
مطالعات کشورها
دوره 2، شماره 2
شماره ویژه بریکس
1403
صفحه 279-298

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 16 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار