مبانی الهیاتی هیئت‌های تبشیری آمریکا و تأثیر آن بر رویکرد تبشیری آنان در ایران قاجاری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدة الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

حضور گسترده و نظام‌مند هیئت‌های تبشیری مسیحی در ایران، به دورة صفویه بازمی‌گردد. هیئت‌های تبشیری پروتستان نیز از دورة قاجار با هدف تبلیغ مسیحیت پروتستان به ایران آمدند. در میان هیئت‌های تبشیری پروتستان در ایران قاجاری، هیئت‌های تبشیری آمریکا قدمت و قدرت بیشتری داشتند. به‌همین دلیل توانستند برای مدتی طولانی در ایران حضور داشته باشند و به فعالیت بپردازند. یکی از راه‌های تبیین عملکرد هیئت‌های تبشیری مسیحی، بررسی مبانی فکری و ایدئولوژی آن‌هاست. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با روش تاریخی‌ـ‌‌تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، مبانی ایدئولوژیکی هیئت‌های تبشیری آمریکایی در ایران قاجار تبیین و سپس تأثیر آن را بر رویکرد تبشیری آن‌ها در ایران قاجاری بررسی شود. همچنین، به این پرسش پاسخ داده شود که چرا هیئت‌های تبشیری آمریکا از طریق ایجاد شبکه‌ای از مدارس، بیمارستان‌ها و مراکز خدماتی به تبشیر مسیحیت در ایران قاجاری پرداختند. دستاوردهای پژوهش نشانگر آن است که هیئت‌های تبشیری آمریکا، بر اساس مبانی ایدئولوژیکی خاص خود، به مسیحی‌سازی جامعة ایرانی از طریق متمدن‌سازی اقدام کردند. آن‌ها با ابزارهایی چون مدارس، بیمارستان‌ و نشریات طرح متمدن‌سازی و غربی‌سازی را آغاز کردند و تا پایان حضورشان در ایران از این روش پیروی کردند و آن را بسط و گسترش دادند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حوزة موضوعی: ایران

Scope: Iran

الدر ج. (1349). تاریخ کلیسای مسیح؛ از سال 1600 تا 1970 میلادی. ترجمة سیمونیان و. تهران: نورجهان.
---------- (1333). تاریخ میسیون آمریکایی در ایران. ترجمة آذری س. تهران: نورجهان.
برومند ص. (1380). پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا C.M.S در دوره قاجاریه. تهران: مؤسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران.
حاجیان‌پور ح، خاموشی م. (1395). «میسیونرهای آمریکایی و فعالیت در میان نسطوریان ارومیه و روستاهای اطراف آن (1843-1835م/1259-1251ق)». جستارهای تاریخی. 7(2): 19- 44.
رادمنش م‌ک. (1388). «بیمارستان و مدرسه‌ی پرستاری میسیونری آمریکایی مشهد». پژوهشنامة تاریخ. 5(17): 93- 120.
فرمانفرماییان س. (1383). دختری از ایران. ترجمة اعلایی م. تهران: کارنگ.
فولادی‌پناه ا. (1390). بررسی فعالیت‌های کارملیت‌ها در ایران عصر صفوی و پیامد‌های آن از دوران شاه‌عباس تا زوال صفویان. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران.
فولادی‌پناه ا، کاظم‌بیگی م‌ع‌، موسوی ج (1401). «بررسی پیامدهای فعالیت‌های میسیونرهای آمریکایی در جامعه آسوری آذربایجان». مجلة ادیان و عرفان. 55(2): 293- 314. doi: 10.22059/jrm.2022.345963.630362.
قهرمان میرزا عین‌السلطنه. (1374). روزنامه خاطرات عین السلطنه. ج 1. به کوشش سالور م و افشار ا. تهران: اساطیر.
گورگیز ه. (1348). تاریخچه دانشکده پزشکی ارومیه. تهران: دانشگاه علوم پزشکی تهران.
لاکهارت ل. (1383). انقراض سلسله صفویه. ترجمة دولتشاهی ا. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
محیط طباطبایی م. (1366). تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران. تهران: بعثت.
مختاری اصفهانی ر. (1396). حکایت حکمت: زندگی و زمانه علی‌اصغر حکمت شیرازی. تهران: نی.
مک‌گراث آ. (1393). درسنامه الهیات مسیحی. ترجمة بیات م‌ر، شهبازی ع و دیگران. تهران: دانشگاه ادیان و مذاهب.
ناصر ش. (1323ش/ 1945م). روش دکتر جردن. تهران: چاپخانة پاکتچی.
ناطق ه. (1375). کارنامة فرهنگی فرنگی در ایران. پاریس، خاوران.
نجف‌زاده ع. (1394). کنسولگری‌ها، مستخدمان و مستشاران خارجی در مشهد (از دورة قاجار تا انقلاب اسلامی). مشهد، انصار با همکاری سازمان اسناد و کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران مرکز شمال‌شرق کشور.
والدبورگر آ. (1379). مبلغان آلمانی در ایران. ترجمة رحمانی ع و همکاران. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
هاشمیان ه. (1390). «کتابچه احکام و تعلیقجات و مراسلات در باب ارامنه و نصارای آذربایجان». پیام بهارستان. 2(11): 699- 734.
 
Ameer JP. (2008). Assyrians in Yonkers: Reminisces of a Community. New Jersey: Gorgias Press.
Anderson R. (1872). History of the Missions of the American Board of Commissioners for Foreign Missions to the Oriental Churches. Boston: Congregational Publishing Society.
Balmer R. (1999). Blessed Assurance: A History of Evangelicalism in America. Boston: Beacon Press.
Bassett Rev. J. (1890). Persia Eastern Mission; A Narrative Founding and Fortunes of the Eastern Persia Mission, with a Sketch of the Versions of the Bible and Christian Litreture in the Persian and Persian-Turkish Languages. Philadelphia: Presbyterian Board of Publication and Sabbath-School work.
Becker AH. (2015). Revival and Awakening: American Missionaries in Iran, and the Origins of Assyrian Nationalism. Chicago: The University of Chicago Press.
Benjamin SGW. (1887). Persia and the Persians. London: John Murray.
Bosch DJ. (1991). Transforming Mission: Paradigm Shifts in Theology of Mission. Maryknoll: Orbis Books.
Boyce AC. (1954). Alborz College of Tehran and Dr. Samuel Martin Jordan Founder and President. Westminster Gardens Duarte, California.
Britannica Encyclopedia of World Religions. (2006). Safra JE (editor). London: Encyclopædia Britannica.
Bushman RL. (1969). The Great Awakening: Documents on the Revival of Religion, 1740-1745. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Cairns EE. (1996). Christianity through the Centuries. Grand Rapids: Zondervan Academic.
Coan FG. (1939). Yesterdays in Persia and Kurdistan. Foreword by Speer RE. California: Saunders Studio Press.
Davis MM. (2001). Evangelizing The Orient: American Missionaries in Iran, 1890-1940. Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy. Graduate School of The Ohio State University, Ohio State University.
Encyclopedia of Religion. (2005). Jones L. (editor). Vol. 3, 9. Detroit, Thomas Gale.
Fiske DT. (1868). Faith Working by Love: As Exemplified in the Life of Fidelia Fiske. Boston: Congrational Publishing Society.
Frank D (1986). Less Than Conquerors: How Evangelicals Entered the Twentieth Century. Michigan: Eerdmans Publishing Company.
Grabill JL. (1971). Protestant diplomacy and the Near East: Missionary Influence on American Policy, 1810-1927. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Harris PW. (1999). Nothing But Christ: The Ideology of Protestant Foreign Missions. New York: Oxford University Press.
Hone JM, Dickinson PL. (1910). Persia in Revolution with Notes of Travel in the Caucasus. London: T. Fisher Unwin.
Hutchison WR. (1987). Errand to the World: American Protestant Thought and Foreign Missions. Chicago: University of Chicago Press.
Jewett M. (1909). Reminiscences of my Life in Persia. Cedar Rapids, Iowa: The Torch Press.
Kidd ThS. (2007). The Great Awakening: The Roots of Evangelical Christianity in Colonial America. New Haven: Yale University Press.
Makdisi US. (2008). Artillery of Heaven: American Missionaries and the Failed Conquest of the Middle East. Ithaca: Cornell University Press.
Malek Yonan I. (1898). Persian Women: A Sketch of Woman's Iife from the Cradle to the Grave, and Missionary Work Among Them, With Illustrations. Nashville, Tenn., Cumbbrund Presbyterian Publishing House.
Miller WME. (1995). My Persian pilgrimage: An Autobiography. California: William Carey Library.
Nweeya SK. (1913). Persia: Land of the Magi or Home of the Wise Men. Philadelphia: John C. Winston Co.
One Hundred Fifteenth Annual Report Board of Home Missions of the Presbyterian Church in the United States of America. (1917). New York: Presbyterian Board of Publication.
Oren MB. (2007). Power, Faith, and Fantasy: America in the Middle East, 1776 to the Present Day. New York: Norton & Company.
Perkins J. (1843). A Residence of Eight Years in Persia among the Nestorian Christians; with Notes of the Muhammedans. New York: Allen, Morrill & Wardwell.
Pfander CG. (1866). The Mizan Ul Haqq; Or, Balance of Truth. Translated into English by Rev RH. Weakley, London: Church Missionary House.
Report of the American Board of Commissioners for Foreign Missions. (1837). Boston: Crocker and Brewster.
Ringer MM. (2004). “Rethinking religion: Progress and morality in the early twentieth-century Iranian women's press”. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East. 24(1): 47-54.
Smith JH. (2015). The First Great Awakening Redefining Religion in British America, 1725–1775. Madison: Fairleigh Dickinson University Press.
Smylie JH. (1996). A Brief history of the Presbyterians. Louisville: Geneva Press.
Speer RE. (1902). Missionary Principles and Practice; A Discussion of Christian Missions and of some Criticisms upon them. New York: Freminc H. Revert Company.
---------- (1901). Presbyterian Foreign Missions; An Account of the Foreign Mission of the Presbyterian Church in the U.S.A. Chicago, Fleming B. Revell Company.
Speer RE; Carter R. (1922). Report on India and Persia, of the Deputation sent by the Board of Foreign Missions of the Presbyterian Church in the U. S. A. to visit these fields in 1921-22. New York City: The Board of Foreign Missions of the Presbyterian Church in the U.S.A.
The Seventieth Annual Report of the Board of Foreign Missions of the Presbyterian Church in the United States of America. (1907). New York: Presbyterian Church in the U. S. A.
Waterfield RE. (1973). Christians in Persia. London: George Allen & Unwin.
Wilson Rev. SG. (1896). Persia: Western Mission. Philadelphia: Presbyterian Board of Publication and Sabbath-School Work.

اسناد و نشریات

استادوخ: آرشیو اسناد وزارت امور خارجه. 62-1256ق، کارتن 5، پوشة 13.
مجله الادب. (رمضان1337ق/  ژوئن 1919م). س 2، ش 6.
----------. (ربیع الثانی 1336ق/ ژانویه 1918م). س 1، ش 1.
عالم نسوان. (ربیع‌الثانی 1342ق/ نوامبر 1923م). س 4، ش 2.
----------. (محرم 1342ق/ سپتامبر 1923م). س 4، ش1.
----------. (ذی‌قعده 1341ق/ جولای 1923م). س 3، ش 6.
----------. (محرم 1340ق/ سپتامبر 1921م). س 2، ش 1.
----------. (رجب 1340ق/ مارس 1921م). س 2، ش 4.
----------. (شهریور 1311ش/ سپتامبر 1932م). س 12، ش 5.
----------. (سرطان 1303ش/ ژوئیه 1924م). س 4، ش 5.