رابطة عدالت ادراک‌شده و بی‌تفاوتی سیاسی در سطح رفتار (مطالعة موردی: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس و علامه طباطبایی در سال 1401)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

گروه علوم سیاسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

در حوزة سیاستگذاری، یکی از مهم‌ترین کارکردهای نظام سیاسی، توزیع منابع است. شیوه و بازخورد این کارکرد نشان‌دهندۀ کارآمدی هر نظامی در سامان‌دادن به محیط داخلی و خارجی آن است. بعد از انقلاب، دولت سعی کرد با اجرای سیاست‌های توزیعی و بازتوزیعی، با هدف تأمین عدالت در جامعه، از میزان شکاف طبقاتی بکاهد. بررسی داده‌های آماری نشان می‌دهد که این سیاست‌ها چندان موفقیت‌آمیز نبوده است و بر شکاف طبقاتی، به‌ویژه در سال‌های اخیر، افزوده شده است. در این تحقیق، به‌دنبال پاسخ به این پرسش بوده‌ایم که دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس و علامه طباطبایی از نتایج این سیاست‌ها چه ادراکی دارند و چه رابطه‌ای میان ادراک آنان و بی‌تفاوتی سیاسی وجود دارد. حجم نمونه 383 نفر از جامعة آماری دانشجویان این سه دانشگاه انتخاب شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. فرضیة تحقیق بر این مدعا استوار است که بین احساس بی‌عدالتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی از سیاست‌های توزیعی و بازتوزیعی و انفعال و بی‌تفاوتی سیاسی در سطح رفتار رابطة معناداری وجود دارد. نتایج نشان می‌دهد ادراک دانشجویان از وضعیت توزیع و بازتوزیع بعد از انقلاب ناعادلانه است و سیاست‌های توزیعی و بازتوزیعی را ناکارآمد تلقی می‌کنند. ازاین‌رو، بخش زیادی از دانشجویان در بعد رفتاری‌- ازجمله شرکت در انتخابات، حمایت از جناح سیاسی، راهپیمایی و اعتراض‌- به بی‌تفاوتی سیاسی دچار شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حوزة موضوعی: ایران

Scope: Iran

ابراهیم‌پور د، جوان‌پور ع، حسینی‌اصل و. (1394).«رابطه عدالت اجتماعی ادراک‌شده با میزان مشارکت شهروندان در توسعه‌یافتگی شهر تبریز». مطالعات جامعه‌شناختی شهری. 5(16): 119-146.
اپتر دای، اندرین چ‌ف. (1396). اعتراض سیاسی و تغییر اجتماعی. ترجمة سعیدآبادی م‌ر. تهران: پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
اینگلهارت ر. (1373). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. ترجمة وتر م. تهران: انتشارات کویر.
آقابخشی ع، افشاری‌راد م. (1389). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: چاپار.
آلموند گ‌ای، مونت ر‌جی. (1381). «چهارچوبی نظری برای بررسی سیاست تطبیقی». ترجمة طیب ع‌ر. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
حاتمی ع. (1389). «الگوی آونگی: چارچوبی برای تحلیل اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ‏ایران». فصلنامة مطالعات راهبردی. 13(48): 5-32.
حبیب‌پور گتابی ک، صفری‌شالی ر. (1390). «بازخوانی تجربه مدرنیته روستایی در ایران مطالعه موردی: روستاهای استان مرکزی». رفاه اجتماعی. 11(41): 7- 37.
حسنوند ر. (1395). بررسی رابطه بین احساس نابرابری و بی‌تفاوتی اجتماعی در بین شهروندان ۱۸ سال به بالای تهرانی. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا.
رحیمی ف. (1392). مطالعه عوامل بی‌تفاوتی سیاسی زنان ایرانی در مقایسه با مردان. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ.
رحیمی‌خواه ف. (1392). مطالعه عوامل بیت فاوتی سیاسی زنان ایرانی در مقایسه با مردان. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ.
رضایی ف، چیت‌ساز م‌ع، شاهپور ب. (1400). «تبیین جامعه‌شناختی عوامل مرتبط با بی‌تفاوتی سیاسی با تاکید بر دینداری مورد مطالعه شهروندان شهر اهواز». پژوهشهای جامعهشناسی. 15(1): 7- 29.
زائری تمبکی ع، جعفرنیا غ‌ر، پاسلارزاده ح. (1399). «بررسی ارتباط بین دینداری و احساس عدالت اجتماعی در بین شهروندان شهر بندرعباس». فصلنامة جامعهشناسی سیاسی ایران. 3(2): 238- 263. doi: https://doi.org/10.30510/psi.2020.237620.1182 .
زیرک س. (1392). «تحلیل وضعیت پرداخت یارانه‌ها در ایران با تاکید بر آسیب‌شناسی سیاست‌های دولت در راستای اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها»، فصلنامة سیاستهای مالی و اقتصادی. 1(1): 79- 120. doi: 10.1017/S0022381609990545.
عالم ع. ( 1394. بنیادهای علم سیاست. تهران: سمت.
کلارک ب. (1389). اقتصاد سیاسی تطبیقی. ترجمة حاتمی ع. تهران: کویر.
محسنی‌تبریزی ع‌ر. (1375). «بیگانگی مانعی برای مشارکت و توسعه ملی: بررسی رابطه میان بیگانگی و مشارکت اجتماعی-سیاسی». نامة پژوهش. 1(1): 43- 71.
محسنى تبریزی ع‌ر، صداقتى‌فرد م. (١٣87). «پژوهشى درباره بی‌تفاوتى اجتماعى در ایران: مورد پژوهش شهروندان تهرانى». جامعه‌شناسى کاربردی. ٢٢(43): 1- 22.
محمدی م. (1394). احساس عدالت و رابطه آن با مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه هرمزگان در سال 1394. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان.
مدنی ج. (1366). حقوق اساسی جمهوری اسلامی. ج4. تهران: سروش.
مسعودنیا ا. (١٣٨٠). «تبیین جامعه‌شناختى بی‌تفاوتى شهروندان درحیات اجتماعى و سیاسى». نشریة اطلاعات سیاسىاقتصادی. مرداد و شهریور (168 و 167): 155- 172.
میرزاده قصابه ز. (1395). کیفیت زندگی و تأثیر آن بر بی‌تفاوتی سیاسی در میان جوانان (مطالعه موردی: شهرستان مشکین‌شهر). پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا.
میرزایی ف. (1399). تحلیل عوامل بی‌تفاوتیِ اجتماعی و سیاسی و راهکارهای مقابله با آن در نهج‌البلاغه. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، حسن اصغرپور، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد.
نصیری ولیک‌بنی ف، بهشتی‌راد ر. (1393). «بررسی نقش سقف شیشه‌ای بر کاهش عدالت ادراک‌شده سازمانی». مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان. 12(4): 149- 172. doi: 10.22051/JWSPS.2015.1498.
 
Al-Zu’bi HA. (2010). “A study of relationship between organizational justice and job satisfaction”. International Journal of Business and Management. 5(12): 102. doi: 10.5539/ijbm.v5n12p102.
Grasso MT, Karampampas S, Temple L, Yoxon B. (2019) “Deprivation, class and crisis in Europe: A comparative analysis”. European Societies. 21(2): 190–213.
Kiafar A. (1992). Urban Land Policies in Post Revolutionary Iran, in Modern Capitalism and Islamic Ideology in Iran. Edited by Bina C et al. London: Mac Milan Press.
Kuhlmann J, Blum S. (2021). “Narrative plots for regulatory, distributive, and redistributive policies”. European Policy Analysis. 2021: 276-302. https://doi.org/10.1002/epa2.1127.
Merton RK. (1968). Social Theory and Social Structure. Newyork: free press.
Moaddel M. (1991). “Class struggle in post revolutionary Iran”. Middle East Studies. 23.
Price J, Mueller CW. (1986). Handbook of Organizational Measurement. Marshfield, MA: Pitman.
Verba S, Schlozman KL, Brady HE. (1996). Voice and Equality: Civic Voluntarism in American Politics. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Walker H. (2022). Why the move towards settled communities is changing Amazonian concepts of justice. The London School of Economics and Political Science.
Yoo S. (2010). “Two types of neutrality: Ambivalence versus indifference and political participation”. The Journal of Politics. 72(1): 163-177. https://psycnet.apa.org/doi/10.1017/S0022381609990545.