قدرت هنجاری و جهت‌گیری اقتصادی اتحادیة اروپا در ابتکار مشارکت شرقی (مطالعة موردی: مولداوی و بلاروس)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

گروه مطالعات منطقه‌ای، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

به‌دنبال موج گسترش اتحادیة اروپا به ده کشور اروپای شرقی در سال 2004م، بحث‌های جدی در خصوص خطر گسترش بیشتر مطرح شد. سیاست همسایگی اروپا، راه‌حلی برای گسترش بیشتر بدون الحاق رسمی بود. در 2009م، اتحادیة اروپا و شش شریک شرقی آن (ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، مولداوی، اوکراین و بلاروس) ابتکار مشارکت شرقی را براساس تعهد به ارزش‌های بنیادین، اقتصاد بازار، توسعة پایدار و حکمرانی خوب آغاز کردند. همان‌گونه که در متن سیاست همسایگی و ابتکار مشارکت شرقی به‌خوبی دیده می‌شود، اتحادیة اروپا بر رویه‌ها و هنجارهای مبتنی‌بر ارزش‌های اروپایی تأکید زیادی دارد و تلاش می‌کند تا روابط خارجی خود را مبتنی‌بر این هنجارها تعریف کند. در مقالة حاضر، پاسخ به این پرسش دنبال شده است که قدرت هنجاری اتحادیة اروپا چگونه بر بُعد اقتصادی سیاست خارجی آن در ابتکار مشارکت شرقی، با تأکید بر بلاروس و مولداوی تأثیر گذاشته است؟ شاید بتوان در پاسخ این فرضیه را طرح کرد که تأکید اتحادیة اروپا بر هنجارهای دموکراسی، احترام به حقوق بشر و حاکمیت قانون، سازوکار مشروط‌بودن در بعد اقتصادی سیاست خارجی اتحادیة اروپا را فعال کرده است. بررسی دو مورد مطالعه در این مقاله، یعنی بلاروس و مولداوی، و روابط تجاری و اقتصادی آن‌ها با اتحادیة اروپا به‌خوبی نشان‌دهندة استفاده از سازوکار مشروط‌بودن اتحادیة اروپاست. برای آزمون این فرضیه از نظریة اروپایی‌شدن شیملفنینگ و روش ردیابی فرایند بهره برده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حوزة موضوعی: اتحادیة اروپا: مولداوی و بلاروس

Scope: EU: Moldova & Belarus

ثاقب ح، حسینی م‌، مرادپور ف. (آمادة انتشار). «ارزیابی همگرایی منطقه‌ای ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس». مطالعات کشورها. 1- 37، انتشار آنلاین از 2 تیر 1403. doi: https://doi.org/10.22059/JCOUNTST.2024.371179.1101.
شیرغلامی خ. (1396). مبانی سیاست خارجی هنجاری: مطالعه موردی اتحادیه اروپایی. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
نیکنامی ر. (1400). «سیاست همسایگی اروپا و تأثیر آن بر توسعۀ سیاسی جمهوری مولداوی». فصلنامة سیاست. 51(1): 291- 316.  doi:10.22059/jpq.2021.304032.1007603.
---------------. (1399). «سیاست همسایگی اروپا و تأثیر آن بر همگرایی اتحادیۀ اروپا و جمهوری مولداوی». مطالعات اوراسیای مرکزی. 13(2): 681-708. doi: 10.22059/JCEP.2020.308093.449944.
Adarov A, Havlic P. (2016). “Benefits and costs of DCFTA: Evaluation of the impact on Georgia, Moldova and Ukraine”. Joint working paper by the Vienna Institute for International Economic Studies and Bertelsmann Stiftung. http://www.ape.md/wp-content/uploads/2019/03/EU-MD-relations.pdf.
Austers A, Bruge I, Spruds A. (2016). “Dilemmas of Europeanisation: Political choices and economic transformations in the eastern partnership countries". Riga: Latvian Institute of International Affairs, Friedrich-Ebert-Stiftung.
Bosse G. (2017). “EU–Belarus relations in the context of the European Neighbourhood Policy”. The European Neighbourhood Policy Routledge. Routledge Handbook. routledgehandbooks.com/doi/10.4324/9781315691244-26. (Accessed on 20 Jun 2018)
---------------. (2012). “A partnership with dictatorship: Explaining the paradigm shift in European Union policy towards Belarus”. Journal of Common Market Studies. 50(3): 367-384. doi: 10.1111/j.1468-5965.2012.02246.x.
Brown JE. (2015). Europanization Postponed: The Role of Veto Players in Shaping Convergence with the EUs Conflict Resolution & Internal Market Integration Policies in Moldova & Georgia. Chapel Hill.
Całus K, Kosienkowski M. (2018). “Relations between Moldova and the European Union”. The European Union and Its Eastern Neighbourhood: Europeanisation and Its Twenty-First-Century Contradictions. Edited by Flenley P, Mannin M. Manchester University Press. 99-113.
Carmona F, Csaszi L, Herman VC. (2023). “Three Eastern partnership neighbors: Ukraine, Moldova and Belarus, European Parliament”. europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/171/three-eastern-partnership-neighbours-ukraine-moldova-and-belarus.
Cohen V, Akulich I, Sverlov A. (2018). “An overview of foreign trade and economic relations of the Republic of Belarus with the EU and Lithuania”. Ekonomika. 97(1): 24-31. doi: 10.15388/Ekon.2018.1.11776.
Commission of the European Communities. (2006). “What the European Union could bring to Belarus”. Non-Paper. europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/dv/d-by20071025_16/d-by20071025_16en.pdf.
de Bardeleben J. (2021). “The European Union’s Eastern partnership: Bold ambitions in a troubled region”. CGAI: Canadian Global Affairs Institute. Canada. policycommons.net/artifacts/2327344/the-european-unions-eastern-partnership/3087946/ (Assecced on 15 Jan 2024). CID: 20.500.12592/grfzqt.
Deen B, Zweers W. (2021). The Eastern Partnership: Three dilemmas in a time of troubles. Clingendael Institute.
EBRD: European Bank for Reconstruction and Development. (2023). “EBRD invests a record €525 million in Moldova in 2022”. ebrd.com/news/2023/ebrd-invests-a-record-525-million-in-moldova-in-2022-.html.
Eeas. (2023). “The European Union and the Republic of Moldova”. eeas.europa.eu/moldova/european-union-and-republic-moldova_en?s=223.
---------------. (2021). “European Neighbourhood Policy”. https://www.eeas.europa.eu/eeas/european-neighbourhood-policy_en.
Euneighbourseast. (2021). “The EU’s new investment plan for the Eastern partners”. euneighbourseast.eu/news/explainers/eus-new-investment-plan-for-the-eastern-partners.
---------------. (2022a). Countries of the Region: Belarus. neighbourhoodenlargement.ec.europa.eu/european-neighbourhood-policy/countries-region/belarus_en.
---------------. (2022b). European Union, Trade with Belarus. webgate.ec.europa.eu/isdb_results/factsheets/country/details_belarus_en.pdf.
---------------. (2021). “The European Union outlines a €3 billion economic support package to a future democratic Belarus”. ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_2685.
Gerrits A. (2009). Normative Power Europe in a Changing World: A Discussion. Netherlands Institute of International Relations, Clingendael.
European Council. (2022). “Eastern Partnership policy beyond 2020”. https://www.consilium.europa.eu/en/policies/eastern-partnership/eastern-partnership-policy-beyond-2020/.
European Neighbourhood Policy Strategy Paper. (2004). https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/2019-01/2004_communication_from_the_commission_-_european_neighbourhood_policy_-_strategy_paper.pdf.
Gerrits A. (2009). Normative Power Europe in a Changing World: A Discussion. Netherlands Institute of International Relations, Clingendael.
Grodzicki T. (2022). Trade Flows Between the European Union and the Eastern Partnership Countries: Dynamics and Prospects. Nowa Polityka Wschodnia. 4(35): 145-160.
Hartwell ChA, Bornukova K, Kruk D, Zoller-Rydzek B. (2022). The Economic Reconstruction of Belarus: Next Steps After a Democratic Transition. European Parliament. europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EXPO_STU(2022)653663.
Josan S, Nofit L. (2019). “How the association agreement changed EU-Moldova relation? Where is Moldova in the AA/DCFTA implementation process and why?”. Foreign Policy Association. ape.md/wp-content/uploads/2019/03/EU-MD-relations.pdf. (Accessed on 2 March 2019). doi: 10.7765/9781526109118.00017.
Litra L. (2011). “The EU's conditionality in the case of Moldova (2001-2009): failure or success?”. SPES Policy Papers. Berlin: Institut für Europäische Politik e.V. (IEP). nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168-ssoar-394230.
Manners I. (2002). “Normative power Europe: A contradiction in terms?”. JCMS. 40(2): 235-58.
Marin A. (2011). Saving What Can Be: What the Eastern Partnership Could (Still) Bring to Belarus. Report number, Estonian Centre for Eastern Partnership.
Mirel P. (2021). The Eastern Partnership, between Resilience and Interference. Schuman Papers no 589.
Niknami R. (2021). “European neighborhood policy and its influence on the political development of the Republic of Moldova”. Politics Quarterly. 51(1): 291-316. doi: 10.22059/jpq.2021.304032.1007603. [in Persian]
-----------------. (2019). "European neighborhood policy and its impact on the convergence of the European Union and the Republic of Moldova". Central Eurasian Studies. 13(2): 681-708. doi: 10.22059/JCEP.2020.308093.449944. [in Persian]
Parmentier F. (2010). “Moldova, a Major European Success for the Eastern Partnership?”. Schuman Papers. No 186.
Przetacznik J, Russell M. (2021). EU-Belarus relations: State of play – Human rights situation. European Parliamentary Research Service. europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2021/698806/EPRS_BRI(2021)698806_EN.pdf.
Rabchuk D, Zabaronak H. (2023). “Belarus-EU: Trade and Perspectives of integration”. BEROC Working Paper Series. WP no. 76. beroc.org/en/publications/working_papers/belarus-eu-trade-and-perspectives-of-integration/.
Sagheb H, Hosseini M, Moradpour F. (in Press). “An evaluation of regional convergence of lran and PGCC”. Countries Studies. Online Published 2024; 1-37. doi: https://doi.org/10.22059/JCOUNTST.2024.371179.1101. [in Persian]
Schimmelfennig F. (2018). “Beyond enlargement: Conceptualizing the study of the European neighbourhood policy”. Edited by Schumacher T, Marchetti A, Demmelhuber Th. The Routledge Handbook on the European Neighbourhood Policy. Abingdon: Routledge: 17-27.
---------------. (2012). “Europeanization beyond Europe. European Community Studies Association Austria (ECSA-A): Living Reviews in European Governance (LREG). Institute for European Integration Research (EIF). doi: 10.12942/lreg-2012-1.
---------------. (2005). "The International Promotion of Political Norms in Eastern Europe: A Qualitative Comparative Analysis." Jean Monnet/Robert Schuman Paper Series 5 (28).
Shirgholami Kh. (2017). The Basics of Normative Foreign Policy: A Case Study of the European Union. Ministry of Foreign Affairs Publications. [in Persian]
Skolimowska A. (2015). “The European Union as a ‘Normative Power’ in international relations”. Theoretical and Empirical Challenges, Yearbook of Polish European Studies. 18/2015: 111-131.
Smith KE. (1997). “The use of political conditionality in the EU's relations with third countries: How effective?”. EUI SPS. hdl.handle.net/1814/287.
Whitman RG, Wolff S. (2010). The European Neighbourhood Policy in Perspective: Context, Implementation and Impact. Palgrave Studies in European Union Politics.
Zagorsky A. (2011). “Eastern partnership from the Russian perspective”. IPG No. 3/2011, Internationale Politik und Gesellschaft, Berlin.. 41-61. https://gem-stones.eu/uploads/publications/enp-literaturereviewwithcovers.pdf.